Testamenti carta ad Lezam et ad abb[a]tem Tudeildum
Cartulário:
- Livro Preto
Outorgante:
- Particular
(a) Domnis inuictissimis ac triumphatoribus gloriosis Sancti Saluatoris cum Virgine inclita semper Genitrice apostolorum, martirum, pontificum, uirginum, confessorum, quorum baselica fundata est in uilla Leza uocabulo Sancti Saluatoris et Sanctorum Petri et Pauli et Sancti Andree apostoli et Sancti Thome apostoli et Sancti Iohannis apostoli et Sancti Iacobi apostoli et fratres Domini et sociorum eius quorumue disperares et locis diuersis cimiterii aule est nuncupate ne hic discribere prolixior conuenit adiungere omnia sanctorum martirum que Dei curie celestis sublimates roseo cruore perfusos ad officium predicationis electos uirginitatis glorie coronatos et confessionum floribus adornatos et sicque inhercia egra mens hic sigillatim scribere nequiuimus in fracmenti(b) paradisi locum beatitudinis a dextris ordinis tenere confidimus. Ego ancilla Christi Vitadomna cognomento Trastina cum peccaminum mole depressa in spe fiduciaque sanctorum non usquequaque disperatione deicimur que etiam reatus nostri criminis sepe pauesco ut per uos sancti martires merear communem Dominum ac sanctorum homiminum cetu fida supplicantium deposco. Et ideo deuotioni extitit ut ex uoto proprio abolendis delictis parentum meorumque delictis en discriminibus ob honorem celsitudinis uestre, concedimus ad ipsum locum et uobis Tudeildo abbati et fratribus uestris qui in uita sancta perseuerauerint, concedo ad ipsum locum sanctum et fratribus qui ibi perseuerauerint medietatem integram et de illa alia medietate decima integra pro remedio anime mee et animabus ipsi uiri mei ut sit nobis ante Deum merces copiosa et uenia peccatis nostris. Adicimus ibi ipsam uillam per suis locis et terminis antiquis per ubi illam potueritis inuenire et secundum in nostras cartas resonat et determinat ipsa uilla cum uilla Gatones subtus monte Custodias territorio Portugalense prope litore maris, in montes, in fontes, pumares, uineas, sautum, rouoreda, terras ruptas uel barbaras, petras mobiles uel inmobiles, aquis aquarum, sesigas molinarum, exitus, accessu uel regressu, siue et et omnia que ad prestitum hominis est. Damus atque concedimus ibi pro remedio animarum nostrarum ut tolerantia sit fratribus et sororibus ibi perseuerantes et non habeant licentiam uendendi nec donandi nec in alia parte extraneandi nisi ad ipsum locum sanctum seruiendi et fratribus uel sororibus ibi perseuerandi sit eis in stipendium fratrum et hospitum, peregrinum, pupillis et aduena(c), ita ut ex presenti die ipsoque in testamento resonat sit ei licitum et concessum habendi et possidendi usque in finem et in seculum seculi. Qui dicit in Libro Iudicum "Qui filius non relinquerit aut neptos aut prenepotes de re sua licentiam habeat quod uoluerit faciat"(d) sicut dicit in libro IIII.o, titulus II.s, sententia XVIII.a. Siquis tamen quod fieri minime credimus aliquis hominem ad irrumpendum uenerit factum nostrum siue propinquis siue extraneis in primis sit excommunicatus et a corpore et sanguine Domini Nostri Ihesu Christi sit segregatus et cum Iuda traditore habeat participium in eterna dampnatione et insuper componat ipsum quod in testamento resonat duplatum uel triplatum et uobis perpetim habiturum. Et hunc factum nostrum in cunctis obtineat firmitatis roborem. Facta series testamenti nodum quod erit pridie Kalendas Augusti, Era LXX.a super millesima. Trastina cognomento Vitadomna et diuine memorie in hac scriptura testamenti quod fieri elegi et religendo cognoui a me facta, manu mea confirmo †.
Qui presentes fuerunt: Auriol presbiter manu mea conf., — Arias presbiter manu mea conf., — Gunsaluus presbiter manu mea conf., — frater Petrus manu mea conf., — frater Amor quos uidi, — Lucidus quod uidi, — Sauarigus frater quos uidi, — Godinus Donaniz conf., — Menindus Sesnandiz conf., — Sindinus Sesnandiz conf., — Guanda conf., — Randulfus presbiter conf., — Electus presbiter conf., — Dominicus presbiter conf., — Andreas ts., — Romanus ts., — Fafila ts., — Leuidigus ts., — Gutinus ts., — Vima ts., — Gudesteo ts.
Iohannes Midiz quos uidi et scripsi manu mea conf.
(a) A rubrica está escrita com letra diferente, mas da mesma época, desde ad Lezam. — (b) No protocolo do doc. 195, semelhante ao deste, lê-se framea. — (c) As alusões aos pobres, hóspedes, peregrinos, forasteiros, crianças, leprosos e outras pessoas carenciadas são frequentes ao longo do L. P., por exemplo, nos documentos 10, 27, 56, 123, 128, 130, 132, 136, 147, 185, 189, 191, 234, 236, 239, 454, 497, 551 e 584. — (d) Lex Visigothorum siue Liber Iudiciorum, Lib. IV: De Origine Naturali, II. Titulus: De successionibus, § XX: «Vt, qui filios non reliquerit, faciendi de rebus suis quod uoluerit habeat potestatem: "Omnis ingenuus atque femina, siue nobilis seu inferior, qui filios uel nepotes aut pronepotes non reliquerit, faciendi de rebus suis quidquid uoluerit indubitanter licentiam habebit; nec aliis quibuslibet proximis, ex superiori uel ex transuerso uenientibus, poterit ordinatio eius in quocumque conuelli; quia recta linea decurrens non habet originem, que cum succesione nature hereditatem possit accipere"».
Manuel Augusto Rodrigues, Livro Preto: Cartulário da Sé de Coimbra. Edição crítica. Texto integral, Arquivo da Universidade de Coimbra, Coimbra, 1999.