Como o bispo Dom Miguel cobrou moitos bẽes que erã en Alleenhados

^(a) Minotatio testamentorum siue hereditatum sedis Sancte Marie Colimbriensis, que distracte fuerunt et dilapidate et uendite et a sede alienate, per quosdam antecessores^(b) presumptores eiusdem sedis episcopos, sed a Michaele postea ipsius sedis episcopo, eidem sedi, magno labore et sudore, multis aduersantibus eum et sibi inimicantibus, per multas tribulationes et opripa [?] ei falso obicientibus, Deo et Sancta Maria et rege Alfonso adiuuantibus, restitute et reddite sunt, uidelicet, quas unusquisque quorum nomina, scripta inferius, denotantur, per incuriam et negligentiam predecessorum, sibi quoquo modo, potuerat presuptuose et uiolenter diripuerat et iniuste obtinuerat et retinebat. Et hec sunt nomina illorum qui predictas hereditates, contra ius et contra rectum, sibi detinebant et sedem episcopalem suis bonis male exspoliauerant, ad perditionem animarum suarum. In Sancto Martino, ultra flumen Mondecum, quicquid ibi retinebat Ihoazinus Arias Cendoniz, Iohannes Petriz, Aluitus Cabeza, Petrus Filiz, Truitesendus Balistarius, Pelagius Lauzanus, Petrus Dominiquiz, Ramirus Piscator, Dominicus Quintiaz, Rodericus Moniz, Arias Meendiz, Gunsaluus Emaz, Emia Emaz, Menendus Petriz, Osoreus Ramiriz, Menendus Ramiriz, Sancia Ramiriz, Iusta Ramiriz, Maria Osoreiz, deinde postea, Didacus Derreadu, Arias Runkeira, Egas Cidiz, Petrus Venegas, filius eius; quidam etiam iudei, Arias Gatto, Randulfus, Alcaide Rodericus, mater de Martino Goesteiz, Micahel Clementiz, Pelagius Petriz, Badalinus, Petrus Gauuinas; Martinus Anaia in Portu de Marrondos; Pelagius Midiz in Portu de Arenis et in Fonte Auria, que fuit de Iohanne Gunsendiz et in Antoniol. Vltra flumen etiam, in ualle quam uocant ualle das Mauriscas, Martinus Mohabe Zoleima, Alcarmede, Martinus Almaten, Stefanus Arraiz, Iohannes Acutus, postea Martinus Dauiz et alii quam plures. Item in campo fluminis ultra Mondecum, duas pecias de hereditate, que fuerunt de Petro Almogauir. In Auellanal, in Portu Darufu, duos molendinos et unam bonam uarzenam. In ripa fluminis Mondeci, ab utraque parte fluminis, quomodo diuertit^(c) uertit aqua a uertice montium usque ad flumen Mondecum decurrens^(d), quomodo incipit a foce riuuli Seire usque ad illa brachia de Miserere et ad Vallem Bonam^(e), in directo uadens usque in directum de Saxo Albo, per illum arroguim de Valle Bona^(f), que diuidit inter montana de Laurbano et illa alia montana que sunt citra arrogium aque, quam hereditatem cano[nici] Sancti Georgii iam emerant a quibusdam^(g) rusticis presumptuosis, et episcopus ille restituit eam sedi cuius fuerat^(h). Item, terciam dicimarum ecclesie Sancte Iuste, quam monachi de Caritate, ui contra ius, retinebant; hereditatem etiam que fuit Martini Almaten, iuxta Sanctam Iustam, pro XVIII.^o morabitini emit et in ea emit⁽ⁱ⁾ aliam portiunculam, pro I.^o morabitinum. In illa corredoira, iuxta ripam Mondeci, ultra ponte de Coselias, unam peciam hereditatis. Item, in Alkarrakes, in Alualade, in Carualial, in Sausellas, in Sancto Martino de Paliales, in illa Anta in Portunias et in Penna, ibi etiam alia est^(j) quam comparauit de Garsia Pelaiz et uxore eius, Maria Petriz, pro VII.^em morabitinis, ibi etiam aliam portiunculam^(k) pezam quam, appreciatam, ganauit de Petro Petriz, qui est frater in Alcubatia; in Anzana aliam, in qua canonici Sancte Crucis fecerunt perobtimum molendinum et, per uiolentiam, abstulerunt eam sedi, in campo de Mondeco; in Traesedo, aliam; in Monte Maiore, eclesiam Sancte Marie de foris murum; illas casas etiam quas^(l) tenet Petrus Botelia que fuerunt de Musbono; in Quiniandos, in illa Aniada, in Arazede de Cedruniana, in Sancto Iuliano, in Sancto Verissimo, in Sancto Pelagio, in Tauaredo quam Gunsaluus Gunsaluiz et Herus Menendiz, gener eius, ui abstulerant sedi; in alio Arazede, mirtetum quem Iohannes episcopus antecessor eius uendiderat sine consensu canonicorum sedis; in Ventosa, casales quos Rubertus, pro X.^v.^a morabitinis, Ruderico Alcaide uenderiderat. Item in Petrulia, Preuedes, in Viminaria, in Sangalios I.^m casal; in Vauga III.^es casales; in Figaireido, heredita^(m) que fuit de Arias Manueliz; in Palmaz et in uicinia eius, in Villa Noua Lusum, Lauredo, Sancta Christina; in Vaccariza, in Arinios quam emerant canonici Sancte Crucis et Aiantes. In Monte Maiore, Sancta Eufemia, cum suis adiacentiis, quam Goianus retinebat sibi. In Mortalago, quosdam casales et unam particulam⁽ⁿ⁾ pezam de hereditate. In Sancta Columba, Sanctum Iohanninum et Villam Paucam et Vimineirum et Rageoi. In Midones, quantum inde tenebat per uim Fernandus Fernandiz et eius assentatores. Rogatu etiam episcopi Micaelis, rex Alfonsus, cautauit eam uillam; Laurosam ad integrum deuindicauit sedi, cum iam multi diuiserant eam inter se; Villam Paucam quam etiam emit sibi^(o) de Pelagio de Sindi, pro C.^m morabitinis marroquis; fauillam etiam sedi uendicauit; in Cogia, similiter.
In Caambria, Castellanos^(p); in Iliauo, heremitam Sancti Christofori quam Petrus Gouinas^(q) retinebat; in Cadima III.^es casales.
In ciuitate Colimbria, illas casas, quas Menendus Alfonsi tenebat, sedi acquisiuit, per eximium regem domnum Alfonsum^(r); alias etiam^(s) que fuerant sedis et tenuerat eas domna Bona, uxor domni Cipriani, sed postea, per Saluadorium Gunsaluiz ablate fuerunt sedi, et adhuc sub iudicio manent has omnes supradictas hereditates et alias, tam intus ciuitatem, quam extra ciuitatem in campo et in uillas. Micael episcopus, cum Dei adiutorio et Beate Marie et domni Alfonsi regis, per magnam difficultatem, sumo studio et diligentia, ac sollicitudine^(t) et uigilantia, predicte sedi et canonicis, in quantum potuit, fecit restitui, et de rebus amissis eandem sedem^(u) non cessauit, secundum suum posse^(v), reuertire. Quando etiam^(w) episcopus Micael, adhuc prior sedis, pro infirmitate qua aggrauatus fuit, Sanctam Crucem et canonicos eius adiit, dimisit uel reliquit^(x), tunc, in sede Sancte^(y) Marie, D.^tos modios tritici et C.^m L.^a ordei et C.^m L.^a milii et III.^es langunculas^(z) canalias plenas oleo, et DCC.^tas restes de alliis alliorum^(α) et D.^tas de cepis ceparum^(β), et VI.^ex quartarios de eruanzos cicerum^(γ) et III.^es de leguminibus leguminum^(δ) et, de uino, centum quinales intre dentro intro^(ε) et foras —excepta adhuc tercia de Monte Maiore et de terra de Sena— et C.^m LX.^a uacas et C.^m oues, et tota perfia de casa et duas equas et duos asinos.
In episcopatu iam ipse, isdem^(ζ) episcopus dedit in opere sedis, ex sua facultate, quingentos morabitinos, ad honorem Dei et beatissime Marie, Matris Eius, ut ipsa subueniat ei in die iudicii, coram filio suo Saluatore Nostro; et canonicis eiusdem sedis, L.^a morabitinos unum etiam iugum boum obtimorum in opere missum, ualens tunc duodecim morabitinos^(η); in augmentando tabulam altaris argenteam, VII.^em marcas argenti et dimidium pro LX.^a et VIII.^o morabitinis; in duos cantarinos ad infundendum uinum et aquam in calicem; VIIII.^em morabitinos unam marcam argenti cum sua opera^(θ); in alia tabula de ante altare deaurata, quam fecit Magister Ptolomeus per unum annum, C.^m L.^a morabitinos^(ι); in alia tabula de super altare deaurata, historia annuntiationis Sancte Marie depicta, DC.^os morabitinos. Magistro Bernardo, qui in opere eclesie magister fuit per X.^cem annos, C et XX.ⁱ IIII.^or morabitinos, excepta annona quam ei dabat episcopus ad suam mensam et uestimento uno corporis sui, in unoquoque anno, ualente III.^es morabitinos. Magistro Ruberto de Lisbona, qui uenit ibi per IIII.^or uices ut melioraret in opere et in portale eclesie, per unamquamque uicem, VII.^em, VII.^em morabitinos dedit, et in expensa panis et uini et carnis, cum suis IIII.^or iumentis et IIII.^or mancipiis, per illas uices quibus ibi stetit in illo opere, X.^em morabitinos et mille q[ui]ngentos de episcopatu in opere etiam sedis per manum de Martino Seniore^(κ). Vnum etiam^(λ) iugum boum optimorum in opere missum, preciatum in XII morabitinis^(μ), in opere eclesie dedit. Suerio quoque^(ν) magistro, post mortem Bernaldi magistri, semper dat unum uestimentum et I.^m quinale de uino et I.^m panis modium^(ξ). In aqua manile et bacia ad seruiendum altari, quas Felix aurifex operatus est, VII.^em morabitinos dedit, in zoccos, II.^os morabitinos, ad opus misse, pro sandaliis. Vnum calicem auri purissimi, de censu episcopatus fecit ibi fieri, IIII.^or marcas appendentem, iussu regis domni Alfonsi.
In compositione et expoliacione are et columpnarum altaris Beatissime Dei Genitricis Domine Nostri et in pauimento absidarum, quadratis lapidibus constructo, X.^v.^a morabitinos^(ο). In cruce etiam illa^(π) aurea, purissimi auri, DCC.^tos morabitinos et eo amplius^(ρ) VIIII.^em marcas auri; et unam unciam et medium auri appendente, ad honorem Sancte Trinitatis et Beatissime Virginis Marie, ut ibi scilicet in sacratissimo altari^(σ) eiusdem^(τ) Virginis^(υ) in perpetuum delegata permaneat, dedit. In opere cuius sancte crucis, ex propria facultate sua, isdem^(φ) Micael episcopus DCC.^tos morabitinos VIIII.^em illas marcas supradictas et dimidium^(χ), pro remedio dedit, anime sue et remissione^(ψ) suorum delictorum et ut Deus misereatur anime sue, hic et in futuro, amen. Sunt etiam affixe in metallo auri crucis eiusdem de sepulcro Domini, pars una maior et alie particule minores^(ω). De lapide^(א) uero^(ב) de Monte Caluarie, due particule, in una quarum, in medio crucis, est imago crucifixi Domini, sculpta diligenter in lapide, et ad pedes eius, particula ligni preciosi sanctissime crucis Domini inmissa et, ex una parte, imago sanctissime Virginis iuxta crucem astans, in altera autem parte, Sancti Iohannis imago. Ad pedem uero crucis auree, in fundo, est alia pars de lapide loci Caluarie, auro infixa, in qua, per longum et per tarnsuersum, notatur pars preciosi ligni in modum crucis, sepulture Domini desuper in lapide intromissa, ita quod lignum Domini, aperte exterius, omnibus apparet.
Postquam dimisit episcopatum, dedit sedi quatuor purpuras, in C.^tum morabitinos emptas. Et in opere eclesie, DCC.^tos morabitinos, per manum Nuni Gutieriz, et alia uice, alios quingentos morabitinos, per manum Nuni Gutierriz, in presentia domni Vermudi episcopi, et unam casulam de modebage uermelio, que fuit empta in XX.ⁱ V.^e morabitinos. Et fuerant iam missi de episcopatu in opere sedis^(ג) mille quingenti morabi[ti]ni, per manum suam et^(ד) Martini Senioris, et bracales, in quingentos morabitinos preciatos, et fiunt, in simul, duo milia morabitinos^(ה). Postea dedit alios mille morabitinos in opere sedis, de suo proprio, per manum episcopi domni Vermudi et Nuni Gutierriz.
In Sancto Iohanne misit CCCC.^tos morabitinos, in constructione domorum. Ibi etiam fecit dari unam crucem argenteam VIII.^o marcas appendentem, pro anima illustrissime regine domne Mahalde: requiescat in pace.